به گزارش شهرآرانیوز؛ کاهش چشمگیر سن ابتلای بانوان به سرطان پستان و افزایش مراجعه بانوان مبتلا به این بیماری شایع به مراکز درمانی نشان می‌دهد موضوع غربالگری و تشخیص زودهنگام، بیش از هر زمانی باید در اولویت نظام سلامت بانوان قرار بگیرد.
درهمین راستا طرح ملی غربالگری سلامت بانوان از ماه گذشته از سوی وزارت بهداشت ابلاغ رسمی و اجرایی شد. با این حال آن طور که مردم اشاره دارند روند اجرای این طرح در مشهد با چالش‌هایی روبه روست؛ چالش‌هایی که از یک سو ناشی از ظرفیت محدود مراکز طرح غربالگری سلامت است و از سوی دیگر، ریشه در تمرکز خدمات در مراکز مرکزی شهر و بی توجهی به مناطق حاشیه‌ای دارد.
در مراکزی مانند بیمارستان امید و امام رضا (ع)، استقبال گسترده بانوان از اجرای این طرح و تقاضای بالا برای انجام ماموگرافی، سبب ایجاد ازدحام کم سابقه در واحد‌های رادیولوژی شده است.
برخی از مراجعه کنندگان به صورت محدود توانسته‌اند از این طرح استفاده کنند، اما شماری از بانوان، به دلیل افزایش مراجعات و پر شدن ظرفیت، از دریافت نوبت محروم مانده‌اند، موضوعی که در پیام‌های مردمی به «صدای مردم» انعکاس داده شده است.
یکی از شهروندان در پیامی به شهرآرا نوشته است: طرح غربالگری سلامت فقط تعداد محدودی از خانم‌ها را پوشش داده است. ثبت نام کردیم، اما نوبت ندادند. چرا سلامت همه زنان باید در سهمیه محدود خلاصه شود؟ این گلایه، سخنی تکراری، اما واقعی است. بر اساس گزارش کادر درمان، هرچند اطلاعیه اولیه برای ثبت نام گسترده صادر شده بود، اما حجم مراجعات روزانه چندین برابر ظرفیت اعلامی بوده است.
یکی دیگر از شهروندان می‌گوید: این طرح مهم نباید فقط در دو بیمارستان مرکزی اجرا شود. ما در حاشیه مشهد باید ساعت‌ها در مسیر باشیم و همین دوری مسیر سبب می‌شود در کل پشیمان شویم. چرا هیچ مرکز غربالگری در مناطق کم برخوردار فعال نشده است؟
طبق جدول اعلامی دانشگاه علوم پزشکی، مجریان رسمی طرح شامل سه مرکز «بیمارستان امید»، «امام رضا (ع)» و «شهید مدرس کاشمر» هستند، اما در مشهد، اجرای اصلی طرح ملی غربالگری سلامت بانوان عملا بر دو مرکز نخست متمرکز شده است؛ تمرکزی که بنا به اذعان مسئولان درمانی، فشار عمده‌ای بر بخش‌های تشخیصی ایجاد کرده و مانع تقسیم منصفانه بار مراجعات شده است.
در بیمارستان امید، هم زمان با مراجعه بیماران سرطانی برای ادامه روند درمان، بانوان سالم نیز برای غربالگری و معاینه به صف شده‌اند. یکی از بیماران بستری در پیامی انتقادی به شهرآرا نوشته است: شلوغی شدید و صف‌های طولانی برای تصویربرداری، درمان بیماران سرطانی را کند کرده است. بهتر بود بخش غربالگری از بیماران بستری جدا می‌شد.
یکی دیگر از شهروندان از اطلاع رسانی ناکافی انتقاد می‌کند و می‌گوید: اعلام زمان اجرای طرح دیر انجام شد. بسیاری از بانوان اصلا نمی‌دانستند چنین فرصتی برای ماموگرافی رایگان فراهم شده است. اطلاع رسانی اگر محلی‌تر و هدفمندتر بود، مشارکت نیز بیشتر می‌شد.
دکتر شهید ثالث، مدیر بیمارستان امید مشهد ضمن تأیید تراکم بالای مراجعات، در گفت‌و‌گو با خبرنگار روزنامه شهرآرا می‌گوید: هدف اصلی ما افزایش آگاهی عمومی و تشخیص زودهنگام است. آمار‌ها نشان می‌دهد سن ابتلا از بالای ۵۵ سال به زیر ۳۰ سال رسیده است. از همین رو، آموزش عملی و مجازی برای بانوان و خانواده‌ها در اولویت اجرای طرح قرار گرفت تا افراد به علائم هشدار آگاهی یابند و مراجعه زودتری داشته باشند. به گفته مدیر بیمارستان امید مشهد امسال علاوه بر اقدامات آموزشی، غربالگری کارکنان و مراجعان بیمارستان نیز در دستور کار بوده است.
دکتر ثالث می‌افزاید: با همکاری متخصص رادیولوژی و فلوشیپ جراحی سرطان، بیش از چهل نفر از کارکنان و همراهان بیماران به صورت رایگان معاینه شدند و موارد مشکوک برای بررسی بیشتر به سونوگرافی ارجاع شد. همچنین آموزش مجازی از طریق کانالی با بیش از هزار عضو فعال، نقش مؤثری در آگاهی رسانی عمومی داشته است.
مدیر بیمارستان امید مشهد می‌افزاید: بر اساس ابلاغ وزارت بهداشت، طرح ماموگرافی رایگان در مشهد اجرا شد، اطلاع رسانی از طریق پیامک، شبکه‌های اجتماعی رسمی و رادیو انجام و به طور روزانه شصت تماس تلفنی نوبت دهی و بیش از چهل مراجعه حضوری ثبت شد. این استقبال بالا نشان می‌دهد مردم طرح را جدی گرفته‌اند، هرچند ظرفیت موجود پاسخ گوی همه تقاضا‌ها نیست.
همچنین جمیله پور طریق، سوپروایزر بخش سلامت بیمارستان امید، نیز درباره وضعیت مراجعان و هزینه‌ها توضیح می‌دهد: هزینه ماموگرافی در بیمارستان دولتی با بیمه حدود ۱۳۰هزار تومان است، در حالی که در بخش خصوصی نزدیک به یک میلیون تومان هزینه دارد. طبیعی است که بانوان ترجیح دهند از سهمیه دولتی استفاده کنند و همین اختلاف قیمت باعث ازدحام و افزایش فشار کاری همکاران بخش رادیولوژی شود.
او معتقد است این تجربه باید زمینه‌ای برای بازنگری در نحوه توزیع خدمات باشد تا عدالت سلامت در دسترسی به غربالگری رعایت شود: وقتی فقط دو بیمارستان دولتی بار یک طرح ملی را به دوش می‌کشند، نتیجه طبیعی آن شلوغی، نوبت طولانی و نارضایتی مردم است.
وی در جمع بندی تجربه اجرای طرح، خطاب به وزارت بهداشت تأکید می‌کند: ازدحام زیاد و حضور هم زمان بیماران سرطانی و افراد سالم، فشار زیادی بر بخش‌های درمانی وارد کرد. پیشنهاد ما اجرای مشابه این طرح‌ها در مراکز سرپایی یا کلینیک‌های خصوصی کم تراکم است تا از تراکم بیماران در مراکز تخصصی جلوگیری شود.
گزارش بیمارستان امید با همه دستاوردهایش، تصویری روشن از توجه زنان به سلامت خویش ارائه می‌دهد، اما در عین حال نشان می‌دهد ظرفیت موجود با تقاضای واقعی سازگار نیست.
افزایش آگاهی اجتماعی از یک سو و تمرکز ساختار درمانی در دو مرکز پرمراجعه از سوی دیگر، سبب شد طرحی با اقدامی مثبت به تجربه‌ای دشوار برای مراجعان بدل شود. تحقق هدف نهایی این برنامه، یعنی «تشخیص زودهنگام سرطان شایع در بانوان»، زمانی ممکن است که ساختار اجرایی طرح، متناسب با پراکندگی جمعیت و عدالت در سلامت طراحی شود.
